به نام خدا
خانم میر حسینی استاد حفظ قرآن کودکان موسسه
ضمن عرض تبریک به مناسبت عید سعید غدیر بر همگی دوستداران ولایت امیرالمومنین علی(ع)
مرسوم است در این روز به دیدار سادات رفته و از آن ها عیدی می گیرند ، از آن جا که حقیر نیز از سادات هستم و این نعمت را افتخاری برای خود می دانم ولازم دیدم عیدی ناقابلی با توجه به بضاعت خود خدمت دوستان و خوانندگان نشریه تقدیم کنم .
البته ناگفته نماند که این افتخار ، فضیلت و امانتی است که حفظ حرمت آن از سوی خود سادات بسیار دشوار و حساس است ، ثبت گناهان ایشان مضاعف و البته نیکی شان نیز دو برابر خواهد بود و زمانی که صحبت از سادات می شود باید رفتار و منش ایشان مورد رضای ائمه(ع) باشد و به نوعی الگوی صحیحی برای دیگران باشند .
مقاله ای را که تحت عنوان ( از حفظ خردسالان چه می دانیم !؟) خدمتتان ارائه می کنم ، به نوعی نتیجه تجربه چند سال خدمت به قران در زمینه آموزش حفظ خردسال و نیز تجربیات دوستان مربی دیگر و همچنین اطلاعاتی که در ارتباط با اولیاء خردسالان به دست آمده می باشد که ان شاء الله طی چند جلسه طرح می گردد .
ممکن است مطالب عنوان شده از نظر برخی صحیح نبوده و یا مورد تایید یک کارشناس فن قرار نگیرد ، بنابراین باز هم یادآور می شوم که مطالب نظر شخصی و تجربی است .
از حفظ خردسالان چه می دانیم !؟
. قالَ الامام علی - عَلَیْهِ السَّلامُ - : تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ صِغاراً تَسُودُوا بِه کِباراً.
«شرح ابن ابی الحدید، ج 20، ص 267»
امام علی(ع) فرمود: در خُردسالی علم بیاموزید تا در بزرگسالی به برتری و سیادت نائل آیید .
خوشبختانه یکی از اتفاقات بسیار خوب بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، رویکرد و اقبال عمومی اغلب خانواده ها به سمت قران و تلاش برای تربیت فرزندان با کلام الهی ، که این پدیده با گرایش های مختلف قرانی از قبیل شرکت در کلاس های حفظ ، روخوانی ، تجوید ، قرائت و ...بوده است .
با ظهور شخصیت های خردسالی چون محمد حسین طباطبایی و سایرین که تعدادشان نیز روز بروز در کشور افزایش یافت تمایل خانواده ها به اینکه فرزند خردسالشان را بتوانند از سنین پایین به سمت حفظ قران سوق داده و نمونه ای ممتاز در بین خانواده و همسالان خود به بارآورند فراگیر شد به طوریکه حتی در خانواده هایی که حتی از لحاظ مذهبی نیز شرایط ایده الی نداشتند تلاش بسیاری را برای حافظ شدن فرزندشان انجام می دادند .
امّا سوالی در این بین مطرح است که آیا تنها با فرستادن فرزند در سنین خردسالی به یک کلاس اموزش قران در یک موسسه و مرکز قرانی ، فرزندمان حافظ خواهد شد ؟
سوالی که بسیاری از والدین مشتاق در این زمینه پرسیده و تصور اشتباهی که با گذشت یک زمان بسیار کوتاه با شرکت کودکشان در کلاس های قرانی ، فرزندشان حافظ خواهد شد !
عوامل بسیاری در این امر دخیل اند که به تعدادی از ان ها در این جلسه و جلسات بعد می پردازیم .
1) زمینه خانوادگی :
به عنوان اولین و مهمترین عامل در قرانی شدن خردسال و کودک ، می توان به زمینه خانوادگی اشاره کرد . خانواده ای که در آن شئونات مذهبی و قرانی کم رنگ باشد مسلما بستر مناسبی برای تربیت قرانی فرزندان نیست ، مواردی مثل ( اهمیت به نماز ، حجاب ، کسب روزی حلال ، خوش خلقی ، رعایت تقوی ، روابط حسنه زوجین و ...) چیزهایی هستند که هر یک در روند قرانی شدن کودک موثرند .
البته گاهی هدف عده ای از حفظ قران کودکشان ، باز شدن ذهن و حافظه وی و صرفا یک نوع اموزش در کنار سایر مهارت ها و اموزش های اوست ، اتفاقی که متاسفانه در بسیاری از مهدهای کودک در حال وقوع است . برنامه اشتباه و مبتذلی که برای شهرت این مهدها و پیش دبستانی ها اجرا می شود به این صورت که بچه ها هم از کلاس موسیقی در ان مرکز بهره می گیرند و هم از کلاس اموزش حفظ قران بهره مند می شوند . یکی از دوستان مربی تعریف می کرد که یک مهدکودک از ایشان برای اموزش قران دعوت کرده بود این خانم می گفت باورتان نمی شود من در کلاسی اموزش قران داشتم و در کلاس مجاور موسیقی و پایکوبی برقرار بود .
بنابراین ممکن است عده ای فقط هدفشان از فراگیری قران در سنین خردسالی فرزندشان نوعی اطلاعات عمومی برای او باشد و لذا این عده محدود، فقط فرزندشان را تا حد حفظ یکی دو جزء قران بیشتر پیش نمی برند چراکه با بزرگ تر شدن فرزند و دیدن تضادها بین خانواده و محیط قرانی ، خود قران اموز زده شده و کار را رها می کند ، اتفاقی که بسیار هم شایع است و معمولا فرزندان جزء 30 قران و نهایتا یکی دو جز اول قران را همکاری می کنند و بعد از ان با سرسختی و مقاومت ان ها مواجه هستیم .
در روایات دینی نیز داریم که تربیت فرزند خود را از لحظه انتخاب همسران و خانواده شروع کرده اید ، چنانچه هر یک از زوجین نسبت به مسائل دینی خود سستی و کوتاهی داشته باشند به طبع نمی توان فرزندان را بر خلاف تربیت والدین بارآورد ( از کوزه همان تراود که در اوست )
این تاثیر تا جایی است که یکی از راه های پیشنهادی برای داشتن یک فرزند قرانی موفق و علی الخصوص حافظ ، این است که مادر در دوران بارداری ،خود به حفظ قران بپردازد به ویژه با گوش دادن به ترتیل و نوای قران که می دانیم جنین هم صداهای اطراف را گوش می دهد .
نمونه هایی از تاثیر خانواده در این موضوع را در جریان کاری خود برایتان نقل می کنم :
در مراکزی که قران را به صورت آیات موضوعی و همراه با مفاهیم و ترجمه آموزش می دهند این مطلب نمود ویژه ای دارد .
وقتی ایه حجاب ( ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن ) را اموزش می دهیم ، عملاً فرزندی که از نظر مسئله حجاب درخانواده ای ضعیف بوده ، این مطلب را با خانواده خود مغایر می بیند و در ارزیابی ان دچار مشکل خواهد شد . مثلا مادری برای من نقل می کرد از وقتی فرزندم این ایه را یاد گرفته مرتب به من و سایر اقوام به رعایت حجاب تذکر می دهد البته این اتفاق بسیار خوبی است که این خردسال موضوع را متوجه شده ولی این تاثیر گذرا است ، چراکه اصل رفتار خانواده تغییری پیدا نمی کند .
یا دختر بچه ای را داشتیم که مادرش او را با پوشش نامناسبی به کلاس می اورد ، مادر او می گفت وقتی این ایه را یاد گرفته از من می خواهد با بلوز و شلوار و روسری او را به کلاس بیاورم ، البته معمولا این تغییرات را در کلاس ها تشویق می کنیم و مخصوصا به این بچه ها توجه ویژه ای داریم تا هر چه بیشتر جذب قران شوند ولی این تلاش یک سویه است و در خانواده باید استمرار پیدا کند .
وقتی ایه ضرر زدن به خود ( و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکة) را اموزش می دهیم و به عنوان مثال به بچه ها می گوییم دود سیگار برای بدن ضرر دارد و با علم به این موضوع نباید سیگار کشید ، معمولا دست چند تا بچه بالا می رود که خانم بابای ما سیگار می کشد و ما هم طبق وظیفه به بچه ها گوشزد می کنیم، در خانه این ایه را برای باباها بخوانید ولی معلوم نیست این تذکر چقدر موثرو پایدار باشد .
ایه غیبت را به بچه ها یاد می دهیم ( ولا یغتب بعضکم بعضا ) مصداق قرار دادن بچه ها با ان چه از بزرگترها می بینند خیلی جالب است ، وقتی این ایه را اموزش می دهیم معمولا از موارد غیبت کردن مادرشان نقل می کنند.
وقتی از اسراف می گوییم ( کلوا و اشربوا و لا تسرفوا) باز هم برای بچه ها تصور کار والدین ان ها به عنوان الگو نقش افرین است .
البته موارد فوق مربوط به یادگیری و حفظ قران خردسال به روش اشاره و آیات موضوعی است ولی در مقطع حفظ که بیشتر در خردسالی حفظ جزء 30 قران مطرح است، باز وضع به همین گونه یعنی هر چه مربی در کلاس تلاش خود را برای اموزش به کار گیرد تا در خانواده همکاری والدین و مرور و تکرار نباشد عملا موفقیتی حاصل نمی شود .( الگوی عملی)
گاهی پدر و مادر از خود علاقه بسیاری نشان می دهند و تلاش زیادی هم در تمرین بچه ها در خانه به کار می بندند اما مثلا در ساعاتی صوت قران برای تمرین بچه ها پخش می شود و در ساعاتی هم متاسفانه صوت لهو و لعب در خانه پخش می شود و یک جا جمع شدن این دو محال است .
یا اینکه شب در یک مجلس عروسی پر سر و صدا شرکت کرده و فردا می خواهد در کلاس ،قران را بشنود و حفظ شود .
یا اینکه باز هم پدر و مادر تلاش می کنند ولی کودک با یک جمع خانوادگی که این کار خردسال برایشان زیاد جالب و جذاب نیست مواجه می شود که نه تنها تشویقی در ان جمع نیست که با یک کلام غلط که (بچه خسته می شود و اذیت می شود) تمام زحمت ها به هدر رفته و خود خردسال به این باور می رسد که دیگر نمی تواند و خسته شده و به عبارتی تلقین های نادرست اثر خود را می گذارد .
بنابراین برای این که یک حافظ خردسال موفق داشته باشیم یکی از شرایط ،داشتن زمینه خانوادگی مساعد برای این امر است ، چراکه شاید در سنین 4 ، 5 سالگی نهایتا بتوانیم یک جزء قران را به کودکی با شرایط مذهبی نامناسب در خانواده اموزش دهیم ولی با بزرگ تر شدن دیگر کار سخت خواهد شد .
توضیح عوامل دیگر را به جلسات بعدی موکول می کنیم .
در پایان از نظرات خوب و سازنده شما نهایت استفاده را خواهم کرد .
